Prof. Marek Gosztyła od 2010 r. wspólnie z prof. Peterem Pásztorem prowadził badania założeń historycznych na terenie Słowacji, m.in. w miejscowości Borša. Pod kierownictwem prof. P. Pásztora była opracowywana dokumentacja architektoniczna rekonstrukcji zabytkowego zamku w tej miejscowości. Prof. M. Gosztyła został zaproszony do udziału w opracowywaniu dokumentacji jako konsultant merytoryczny w zakresie konserwacji i restauracji zamku w Borši.
Podczas badań i opracowywania dokumentacji zrodziło się wiele koncepcji związanych z ekspozycją zachowanego zamku oraz ruin wcześniejszych budowli. Prezentowane były nowoczesne projekty architektoniczne oraz oryginalne idee związane z zachowaniem wielokulturowego dziedzictwa europejskiego. Międzynarodowa wymiana doświadczeń i myśli przyniosła rozwiązanie projektowe, które spotkało się z akceptacją przedstawicieli stowarzyszenia architektów na Słowacji oraz na Węgrzech.
Zespół projektowy
Dzieło architektoniczne po restauracji jest wynikiem dialogu oraz wspólnych wysiłków naukowców i specjalistów z różnych krajów. W pracach uczestniczyli profesorowie i inżynierowie ze Słowacji i Węgier – Peter Pásztor, Zoltán Wittinger, Daniel Capek, Lukáš Sečka, Marek Turišik, Peter Gomboš, Jozef Porubovič, Anita Szabadics, Zita Némrth, Peter Vaňo, Ján Krcho, Arpád Balogh, Peter Tajkov, oraz Polski w osobie prof. dr. hab. inż. Marka Gosztyły, kierownika Katedry Konserwacji Zabytków na Wydziale Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury Politechniki Rzeszowskiej. Projekt rekonstrukcji zamku w Borši w 2022 r. otrzymał nagrodę węgierskiego ICOMOS-u (Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych).
Zamek w Borši
W południowo-wschodniej części Słowacji w miejscowości Borša znajduje się renesansowy zamek z 1564 r. Wieloletnie badania mogły datować 15 faz budowy dworu, który powstał z połączenia dwóch mniejszych budynków. Dwór po 1654 r. wznosił się na planie kwadratu, do dziś zachowały się trzy skrzydła. Ślady po czwartym skrzydle pozostały tylko w piwnicach. Po 1616 r. stał się własnością małżeństwa Zuzanny Lorantffy i Juraja I. Rakoczego. Pełny inwentarz dworu zachował się z roku 1858 r. Zamek w Borši uznany został za zabytek kultury w 1963 r. Prowadzone prace rewaloryzacyjne niosły ze sobą trudne wyzwania, gdyż należało wyeksponować wielofazowość zabytku. W pracach rekonstrukcyjnych od lat 90. XX w. brało udział wielu naukowców z różnych dyscyplin architektoniczno-historycznych: historii, archeologii, specjalistów do datowania dendrologicznego.
