W dniach 2–6 czerwca 2025 roku na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie odbyła się dziesiąta edycja międzynarodowych i interdyscyplinarnych warsztatów urbanistycznych skierowanych do studentów. Wydarzenie to zgromadziło uczestników z różnych ośrodków akademickich, a wśród nich aktywny udział wzięły studentki kierunku architektura z Politechniki Rzeszowskiej, które znacząco wzbogaciły pracę zespołów projektowych, wnosząc specjalistyczną wiedzę oraz świeże spojrzenie na złożone zagadnienia urbanistyczne.
Warsztaty zostały zorganizowane w ramach porozumienia o współpracy pomiędzy Politechniką Rzeszowską im. Ignacego Łukasiewicza a Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie, zawartego z inicjatywy kierowniczki Katedry Architektury i Dziedzictwa Kulturowego dr hab. inż. arch. Anny Martyki, prof. PRz, oraz dr inż. arch. Doroty Jopek.
Inicjatywa ta stanowi przykład efektywnej integracji środowisk naukowych i dydaktycznych w celu wspólnego rozwijania kompetencji projektowych i badawczych w obszarze urbanistyki.
Tegoroczny temat stawiał studentom bardzo ambitne zadanie wypracowania strategii miejskiej regeneracji targowisk, jako miejsc lokalnej spójności i pozytywnej dynamiki miejskiej. Tematyka ta poruszana jest aktualnie również w innych miastach i metropoliach w Polsce i w Europie. Prace studentów nad analizami i propozycjami strategii rozwoju skupiły się na sześciu kluczowych krakowskich placach targowych: Nowy Kleparz, Plac Imbramowski, Plac Nowowiejski, Plac Rydla, Rynek Dębnicki oraz Tandeta, różnych co do ich aktywności i co do zasięgu ich oddziaływania w skali miasta i regionu. W wydarzeniu wzięli udział studenci oraz kadra badawczo-dydaktyczna z trzech uczelni: Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Politechniki Rzeszowskiej oraz Université Grenoble Alpes. Warsztaty zostały objęte honorowym patronatem Prezydenta Miasta Krakowa oraz Towarzystwa Urbanistów Polskich (TUP).
Cele warsztatów
- Zwrócenie uwagi studentów na konieczność uwzględniania aspektów społecznych w procesach projektowania przestrzeni oraz na potrzebę kształtowania miejsc aktywności lokalnej w strukturze miasta.
- Włączenie prac studenckich w aktualny kontekst polityki miejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem działań rewitalizacyjnych, wspierania wspólnot lokalnych oraz przedsiębiorczości w poszczególnych dzielnicach Krakowa.
- Wymiana doświadczeń naukowych, dydaktycznych i kulturowych poprzez wspólną pracę w międzynarodowych i interdyscyplinarnych zespołach projektowych.
- Wypracowanie programowych i przestrzennych koncepcji rozwoju wybranych targowisk, których efektem będzie typologia tych przestrzeni, służąca jako narzędzie definiowania miejskiej polityki pro-targowej.
- Zbadanie potencjału przestrzennego miasta w kontekście jego „soft power”, czyli możliwości budowania pozycji i wpływu miasta w regionie poprzez zrównoważoną politykę przestrzenną i współpracę międzynarodową.
Zakres warsztatów
Pierwszy etap prac obejmował analizę stanu istniejącego: inwentaryzację zasobów przestrzenno-funkcjonalnych wybranych targowisk, analizę ich powiązań w skali dzielnicy i miasta oraz identyfikację kluczowych problemów i potencjałów rozwojowych. Studenci przeprowadzili również sondażowe wywiady z użytkownikami targowisk – zarówno z klientami, zarządcami jak i sprzedawcami. Efektem tego etapu było sformułowanie wyzwań oraz wskazanie potencjału każdego z placów targowych jako przestrzeni mogących wspierać budowanie kulturowej tożsamości Krakowa, zarówno na arenie lokalnej jaki i międzynarodowej (potencjał turystyczny).
Druga część pracy warsztatowej była już konkretną, projektową odpowiedzią na zdiagnozowane problemy, poprzez propozycje scenariuszy rozwoju i modernizacji analizowanych przestrzeni. Opracowano koncepcje programowo-przestrzenne przedstawiające zestaw działań rewitalizacyjnych dotyczących organizacji, aktywizacji społeczno-gospodarczej, promocji lokalnej tożsamości, modernizacji przestrzeni biorącej pod uwagę wykorzystanie energii i wody (deszczowej) oraz potrzeby zmniejszenia negatywnych czynników zewnętrznych (hałas, ruch pojazdów, ekstremalne temperatury, itd). Studenci przedstawili wnioski podsumowujące zaproponowane ustalenia oraz rekomendacje strategiczne.
Przebieg warsztatów
W poniedziałek nastąpiła uroczysta inauguracja warsztatów oraz prezentacja obszarów objętych analizą i założeń merytorycznych projektu. Następnie uczestnicy udali się w teren, by przeprowadzić wywiady z użytkownikami targowisk oraz wykonać inwentaryzację przestrzenną i funkcjonalną.
Wtorek upłynął na pracy badawczej w zespołach projektowych, urozmaiconej inspirującym wykładem Pauliny Nagel – koordynatorki ds. współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym z Akademii Śląskiej, specjalizującej się w badaniach nad targowiskami śląskimi.
Środę i czwartek poświęcono na intensywną pracę koncepcyjną w zespołach roboczych, nadzorowaną przez tutorów. Etapy projektowe były systematycznie prezentowane i konsultowane.
Piątek był dniem finalizacji projektów oraz prezentacji końcowych, które odbyły się z udziałem zaproszonych gości – przedstawicieli Urzędu Miasta Krakowa z Referatu Rewitalizacji Miasta i Regeneracji Targowisk oraz Wydziału Strategii i Funduszy Europejskich. W wydarzeniu uczestniczył także ekspert ds. planowania przestrzennego z Towarzystwa Urbanistów Polskich, ekspertka tematu targowisk i wykładowczyni Akademii Śląskiej, oraz pracownicy Uniwersytetu Jagiellońskiego realizujący projekt SURFIT (Scaling Urban Regenerative Food System in Transition), który nawiązuje do tematyki warsztatów.
Ważnym aspektem warsztatów były wydarzenia o charakterze integracyjnym, takie jak wspólne spotkanie „Welcome & Shared International Apéritif” w poniedziałek oraz ognisko integracyjne w środowy wieczór. Umożliwiły one budowanie relacji między uczestnikami i stworzenie przyjaznej, otwartej atmosfery współpracy.
Efekty
Kompleksowe propozycje projektowe i strategiczne są głównym efektem tej warsztatowej pracy studentów, skumulowanej w tak krótkim i intensywnym czasie. A co szczególnie interesujące – proponowane elementy dały również inspirację co do dalszych dialogów, jakie mogą zostać wykorzystane przez władze miejskie z użytkownikami krakowskich targowisk. Warsztaty miały zatem realną wartość aplikacyjną i stanowiły przykład skutecznej współpracy nauki i dydaktyki wraz z realizacją polityki przestrzennej miasta. Pomimo ograniczonego czasu, uczestnicy wykazali się dużym zaangażowaniem, a efekty ich prac cechują się wysokim poziomem merytorycznym, konkretnymi rozwiązaniami oraz inspirującą strategią działań krótko- i długoterminowych, zarówno miękkich, jak i twardych.
